Ransomware Là Gì? Làm Sao Để Ngăn Chặn Mã Độc Tống Tiền?

Ransomware là gì? Trong những năm gần đây, với sự phát triển của CNTT mối đe dọa Ransomware đang ảnh hưởng nhiều hơn đến các tổ chức và doanh nghiệp. Chính vì thế, các quản trị viên hệ thống CNTT luôn phải không ngừng nghỉ tìm cách ngăn chặn mã độc xâm nhập vào hệ thống của họ.

Để hiểu rõ hơn mã độc tống tiền là gì và biết cách phòng chống sự xâm nhập của nó, hãy đọc nhanh bài viết sau. 

Ransomware là gì?

Ransomware hay mã độc tống tiền là một loại vi-rút được mã hóa mà Bộ Tư pháp Hoa Kỳ coi là một mô hình tội phạm mạng hiện đại có khả năng phá vỡ các mạng toàn cầu. Khi ransomware lây nhiễm vào máy tính, nó sẽ mã hóa hoặc ngăn chặn quyền truy cập vào dữ liệu được lưu trữ trên ổ cứng. 

Người dùng phải chuyển tiền vào tài khoản của kẻ tấn công để loại bỏ ransomware và tiếp tục hoạt động bình thường.

Quá trình hình thành và phát triển của mã độc tống tiền

Năm 2005-2006, ransomware được phát hiện ở Nga. Phần mềm tống tiền có dạng biến thể TROJ_CRYZIP.A trong giai đoạn đầu tiên. Khi biến thể Trojan này xâm nhập vào máy, dữ liệu lập tức bị mã hóa, yêu cầu mật khẩu để truy cập lại. Để có được mật khẩu, chủ sở hữu dữ liệu phải trả 300 USD.

Tìm hiểu Ransomware là gì bạn nên biết Ransomware phát triển về phạm vi theo thời gian, ăn các tệp văn bản và bảng tính với các phần mở rộng như *.doc, *.xl, *.exe,… Năm 2011, giới tin học chứng kiến sự xuất hiện của một loại Ransomware khác có tên SMS Ransomware. 

SMS Ransomware ngoài các tính năng thông thường còn gửi thông báo yêu cầu người dùng liên hệ với hacker qua số điện thoại được cung cấp cho đến khi chuyển được tiền theo yêu cầu. Ngoài ra, một biến thể khác của Ransomware đã tàn phá bằng cách tấn công MBR của hệ điều hành máy chủ. Nói cách khác, nó sẽ vô hiệu hóa hệ điều hành.

Biết Ransomware là gì, có thể nói Virus này xuất hiện lần đầu tiên ở Nga, nhưng nó đã nhanh chóng lan rộng khắp châu Âu. Vào năm 2012, một số lượng lớn các cuộc tấn công ransomware đã được ghi nhận ở Châu Âu, cũng như Hoa Kỳ và Canada. Ransomware hiện có thể xuất hiện ở mọi nơi trên thế giới.

Một số cuộc tấn công ransomware nổi tiếng

WannaCry

Đây là phần mềm độc hại từng gây hoang mang trên diện rộng vào năm 2017. WannaCry khai thác lỗ hổng trong hệ điều hành của Microsoft để phát tán và lây nhiễm các máy tính khác trong cùng mạng. Mã độc này đã lây nhiễm 250.000 máy tính tại 116 quốc gia (trong đó có Việt Nam) và gây thiệt hại hàng trăm triệu USD.

Bad Rabbit

Tìm hiểu về cuộc tấn công Ransomware là gì, bạn nên biết nhiều quốc gia ở Đông Âu đã chứng kiến sự xuất hiện của mã độc có tên Bad Rabbit trong năm 2017. Chỉ trong một thời gian ngắn, mã độc này đã gây hỏa hoạn cho nhiều chính phủ và doanh nghiệp, trong đó có sân bay Odessa của Thổ Nhĩ Kỳ, bộ giao thông Ukraine,…

GandCrab

Vào tháng 1/2018, một mã độc đã lây lan qua quảng cáo, chuyển hướng người dùng đến các trang web hoặc email độc hại. GandCab là tên của loại mã độc này. Để gỡ bỏ, người dùng phải cài đặt trình duyệt Thor và thanh toán bằng các loại tiền ảo như Bitcoin, với mức giá từ 200 USD đến 1.200 USD tùy theo mức độ lây nhiễm.

Ai có thể trở thành nạn nhân của mã độc tống tiền?

Biết Ransomware là gì, hãy cùng xem ai sẽ là nạn nhân của nó trong phần sau:

Doanh nghiệp

Các tổ chức doanh nghiệp là mục tiêu chính của ransomware. Không có gì ngạc nhiên khi tin tặc nhắm mục tiêu vào các doanh nghiệp đang phát triển với hệ thống bảo mật lỏng lẻo. Khi đối mặt với các mối đe dọa xóa hoặc mã hóa dữ liệu khách hàng, các công ty này thường trả tiền cho tin tặc.

Các tổ chức y tế, chính phủ và giáo dục

Một số tổ chức có thể trở thành mục tiêu tấn công vì tin tặc tin rằng họ sẽ trả tiền chuộc trong một khoảng thời gian ngắn. 

Ví dụ: các cơ quan chính phủ, cơ sở y tế thường yêu cầu quyền truy cập thường xuyên vào cơ sở dữ liệu. Tìm hiểu về tấn công Ransomware là gì, bạn nên biết các công ty luật hoặc tổ chức có nhiều dữ liệu nhạy cảm cũng sẽ sẵn sàng trả tiền cho những kẻ tấn công để giữ im lặng. Tin tặc cũng có thể nhắm mục tiêu vào các trường đại học vì họ thường có các nhóm bảo mật nhỏ mặc dù có CSDL người dùng lớn.

Cá nhân

Nhiều cuộc tấn công ransomware đã nhắm mục tiêu vào những người mà kẻ xấu tin là có tiền, chẳng hạn như CEO, người sáng lập và giám đốc của các công ty và tập đoàn lớn. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là người dùng Internet bình thường không dễ bị tấn công bởi ransomware. Trên thực tế, ransomware có thể nhắm đến đến bất kỳ ai.

Cơ chế làm việc của phần mềm ransomware là gì?

Lây nhiễm

Phần mềm tống tiền tự cài đặt trên thiết bị đầu cuối và mọi thiết bị mạng mà nó có thể truy cập sau khi được gửi đến hệ thống qua email lừa đảo.

Tạo khóa mã hóa

Phần mềm tống tiền giao tiếp với một máy chủ chỉ huy và kiểm soát do những kẻ tấn công điều hành để tạo các khóa mật mã để sử dụng trên hệ thống cục bộ.

Mã hóa

Phần mềm tống tiền bắt đầu mã hóa bất kỳ dữ liệu nào nó tìm thấy trên máy tính cục bộ và mạng.

Tống tiền

Sau khi hoàn tất quá trình mã hóa, ransomware hiển thị hướng dẫn tống tiền và thanh toán tiền chuộc, đe dọa xóa dữ liệu nếu thanh toán (thường bằng Bitcoin) không được thực hiện.

Mở khóa

Các công ty có thể trả tiền chuộc và hy vọng rằng tội phạm mạng giải mã được các tệp bị ảnh hưởng (trong nhiều trường hợp thì không). Ngoài ra, họ có thể thử khôi phục bằng cách xóa các tệp và hệ thống bị nhiễm khỏi mạng và khôi phục dữ liệu từ các bản sao lưu sạch.

Các phân loại của Ransomware là gì?

Locker ransomware

Non-encrypting ransomware là tên gọi khác của Locker ransomware. Phần mềm này không mã hóa tệp và thay vào đó ngăn người dùng truy cập thiết bị. 

Ví dụ, một máy tính bị nhiễm mã độc tống tiền khóa máy tính sẽ không thể làm gì khác ngoài bật và tắt. Trên màn hình máy sẽ xuất hiện thông báo hướng dẫn bạn cách gửi tiền để khôi phục máy hoạt động bình thường.

Ransomware Crypto

Encrypting Ransomware hoặc Ransomware Crypto là loại Ransomware phổ biến nhất. Chúng mã hóa các tệp dữ liệu bằng cách bí mật kết nối với máy chủ của tin tặc, tạo khóa mã hóa và đổi tên các tệp. Đồng thời, những hacker này sẽ gửi thông báo đòi tiền chuộc về máy và trong một số trường hợp, khiến nạn nhân chịu áp lực về thời gian. 

Biết Ransomware là gì, bạn sẽ thấy nếu bạn không thanh toán trong thời gian quy định, tệp có thể được nâng cấp lên mã hóa, điều này sẽ có tác động tiêu cực đến dữ liệu.

Một số loại Ransomware nguy hiểm khác

Hiện nay, nhiều chủng Ransomware với mức độ nguy hiểm khác nhau đã được xác định. WannaCry, CryptoLocker và Petya là ba loại ransomware nguy hiểm nhất. Những tên khác có thể gây hại cho máy tính của bạn bao gồm Locky, TeslaCrypt,…

Ransomware khác gì so với các phần mềm malware thông thường?

Ransomware và phần mềm malware khác thường làm mọi cách để ẩn và phá hủy các tệp một cách âm thầm. Điểm khác biệt chính của ransomware là cơ chế mã hóa cực kỳ phức tạp của nó. 

Viết Ransomware là gì ta thấy những mã hóa này cho phép phần mềm độc hại xâm nhập vào các tệp dữ liệu, vượt qua cả khả năng phòng thủ của phần mềm chống vi-rút. Tuy nhiên, phần mềm diệt virus ngày càng trở nên “nhạy cảm” với ransomware.

Cách Ransomware ẩn mình là gì?

• Detection: Đây là một phương pháp do thám. Phần mềm độc hại sẽ quét môi trường để đề phòng khả năng tồn tại trong môi trường ảo hóa nhằm tránh bị các nhà nghiên cứu bảo mật phát hiện.
• Timing: Ransomware sẽ lợi dụng thời điểm bật hoặc tắt thiết bị và khi phần mềm diệt vi-rút chưa khởi động để xâm nhập.
• Communication: Khi đã ở trong tệp dữ liệu, phần mềm tống tiền sẽ liên hệ với máy chỉ huy (máy chủ C&C) để được hướng dẫn.
• False Operation: Một chương trình giả mạo có thể xuất hiện khi máy tính bị nhiễm ransomware. Người dùng không có kỹ năng sẽ hiểu nhầm đây là một chương trình hệ điều hành bình thường và làm theo hướng dẫn của họ, khiến virus lây lan nhanh hơn.

Cách ngăn chặn ransomware là gì?

Biết Ransomware lây nhiễm qua đường nào, bạn hãy nhớ:

• Không sử dụng các mạng WiFi miễn phí không rõ nguồn gốc.
• Hạn chế tiếp xúc với các liên kết và địa chỉ email lạ.
• Quét và lọc email trước khi gửi đến người dùng.
• Sao lưu dữ liệu của bạn một cách thường xuyên, cài đặt phần mềm chống vi-rút và cập nhật dữ liệu đó.
• Thay đổi mật khẩu cho tất cả các điểm truy cập.
• Tạo một số rào cản trên mạng của bạn.
• Có kế hoạch sao lưu tại chỗ trong trường hợp mất dữ liệu.
• Cài đặt và cập nhật phần mềm chống vi-rút.
• Cài đặt các bản vá phần mềm để giữ cho hệ thống luôn cập nhật.
• Đào tạo nhân viên để xác định các email đáng ngờ.
• Trước khi trả tiền chuộc, hãy suy nghĩ lớn hơn và nghiêm túc hơn.
• Lập kế hoạch phục hồi.

Cần phải làm gì khi bị nhiễm mã độc tống tiền?

Khi biết Ransomware là gì bạn nên thực hiện các bước sau nếu bạn bị nhiễm Ransomware:

Bước 1: thực hiện cô lập và tách biệt mạng hay hệ thống bị tấn công: Để ngăn vi-rút lây lan, hãy cách ly phần bị tấn công của hệ thống, tắt các hệ thống đó và rút phích cắm mạng.

Bước 2: Xác định và loại bỏ phần mềm tống tiền: Cố gắng xác định vị trí các thành phần độc hại đang lây nhiễm vào máy, xác định chủng loại và lập kế hoạch loại bỏ chúng.

Bước 3: Xóa máy bị tấn công khỏi hệ thống và khôi phục từ bản sao lưu từ trước: Nếu ransomware vẫn còn, hãy xóa tất cả dữ liệu bị nhiễm và bắt đầu lại với các bản sao lưu.

Bước 4: Phân tích và giám sát hệ thống: Khi đã loại bỏ hoàn toàn Ransomware, bạn nên ngồi lại và phân tích các yếu tố lây nhiễm để xác định cách tốt nhất để bảo vệ dữ liệu của mình.

Có nên trả tiền khi bị nhiễm ransomware không?

Nếu biết Ransomware là gì và xác định máy thực sự bị nhiễm Ransomware, bạn không nên trả tiền chuộc trong hầu hết các trường hợp. Ngăn chặn ransomware và cung cấp các tùy chọn sao lưu và phục hồi là những ưu tiên hàng đầu. Trả tiền chuộc chỉ là một lựa chọn để ngăn chặn và bảo vệ dữ liệu khỏi phần mềm tống tiền.

Khi bị nhiễm mã độc tống tiền, bạn nên:

Kiểm tra chính sách bảo hiểm CNTT của bạn

Bảo hiểm mạng là một giải pháp mới có thể giúp trang trải chi phí xử lý vi phạm dữ liệu hoặc sự cố an ninh mạng khác. Bảo hiểm mạng có thể hỗ trợ quản lý và trang trải các chi phí như:

• Thông báo cho khách hàng và các bên khác bị ảnh hưởng bởi vi phạm dữ liệu.
• Bồi thường và phục hồi cho các bên bị ảnh hưởng
• Khôi phục những dữ liệu bị mất hoặc bị hư hỏng
• Cài đặt lại hệ điều hành.

Hợp tác với một số cơ quan thực thi pháp luật

Tìm hiểu Ransomware là gì hãy nhớ nếu các cơ quan thực thi pháp luật giúp đỡ, họ sẽ có chuyên môn và kiến thức giúp đưa ra quyết định, vì vậy hãy mời họ giúp nếu thấy thích hợp. Hãy nhớ trả tiền cho các tổ chức khủng bố có thể là bất hợp pháp và không ai muốn điều đó.

Tìm kiếm một chương trình giải mã

Kiểm tra Internet để xem có công cụ giải mã nào không. Không cần phải trả tiền nếu các khóa cho cuộc tấn công này đã có sẵn. Khi cảnh sát và các chuyên gia an ninh điều tra tội phạm mạng, họ có thể lấy được các khóa giải mã từ các máy chủ độc hại và phân phối chúng trực tuyến.

Lời kết 

Vậy bài viết trên đã cung cấp khái niệm Ransomware là gì cũng như một số sự thật về nó mà bạn có thể chưa biết. Chúng tôi hy vọng bạn tìm thấy những thông tin cần thiết từ bài viết này. Đừng quên theo dõi Máy Chủ Sài Gòn để xem thêm những bài viết mới khác mỗi ngày nhé!